Wat een oog kan zien en wat een afdruk kan weergeven

Op welke golflengte zitten we eigenlijk?

Licht is een vorm van elektromagnetische straling, en het zichtbare spectrum zijn de golflengtes die wij kunnen waarnemen als kleur. Het menselijk oog kan in theorie tussen 380 nanometer (violet) en 780 nm (rood) waarnemen. Wat op een scherm of een afdruk kan worden weergegeven is daar dan maar weer een deel van.

Er zijn vervolgens twee kleursystemen die worden gebruikt om een kleur uit te drukken: het CMYK model op basis van vier kleuren; Cyan Magenta Yellow Key-color (meestal zwart) en het RGB model op basis van drie kleuren; Red Green Blue. CMYK wordt o.a. voor drukwerk en objecten gebruikt, waar RGB wordt gebruikt voor o.a. beeldschermen, foto/videocamera en fotoafdrukken.

Vertaling van straling

Om apparaten kleur te laten vertalen, moet de informatie van de sensor worden omgezet naar pixels. De vertaling van sensor naar pixels kan al in de camera gebeuren als je in JPG fotografeert, maar kan ook achteraf op de computer als je in RAW fotografeert. Het ingestelde kleurprofiel op de camera of het gekozen profiel bij conversie vanuit RAW bepaald het uiteindelijke kleurbereik van de afbeelding op het beeldscherm. Een beeldscherm zelf heeft ook een kleurprofiel. Je kan deze voor het beoordelen en nabewerken van foto’s het beste kalibreren. Kalibreren naar een bepaald kleurprofiel zorgt ervoor dat gebruikers dezelfde kleuren kunnen zien op verschillende apparaten.

Elektromagnetische straling wordt dus gevangen op de sensor bij de opname, en vertaald naar pixels in de camera of op de computer aan de hand van een kleurprofiel.

Op beeldschermen en in de fotografie worden de kleuren uitgedrukt in RGB. In ons artikel laten wij, naast de vermelding van hun bestaan, CMYK en Pantone kleurcodering verder buiten beschouwing. Die zijn namelijk enkel van belang bij drukwerk en dus bij ons lab niet relevant.

Oog versus kleurprofiel

Bij het maken van de opname moet je je dus eigenlijk al bewust zijn van het kleurprofiel waarin je fotografeert. Series waar je hoge verwachtingen van hebt, schiet je het beste in RAW, omdat daar de kleurinformatie de beste kwaliteit behoudt: de afbeelding is in RAW nog puur de registratie van de sensor, de vertaling van jouw oog naar een plaatje heeft daarmee de beste start. RAW neemt wel meer ruimte in beslag, je kan er dus ook voor kiezen om bijvoorbeeld de vakantiefoto’s in JPG te fotograferen, en alleen bij bijzondere momenten om te schakelen naar RAW.

Voor fotochemisch afdrukken lever je de afbeelding gewoonlijk aan in AdobeRGB of sRGB. Het meest brede RGB kleurprofiel is ProfotoRGB, door Kodak ontwikkeld om alle mogelijke kleuren ter wereld te behelzen. Dit profiel kan vanwege technische limieten echter niet worden afgedrukt of op een beeldscherm worden weergegeven en wordt dus niet aangeraden om te gebruiken. Als je in JPG fotografeert, gebruik je het beste AdobeRGB, voor gebruik op het internet kan je altijd nog omzetten naar sRGB op de computer.

In onderstaande tabel zie je hoe het oog zich verhoudt ten opzichte van de bekendste kleurprofielen.

Oog versus afdruk

Verschillende afdruktechnieken kunnen verschillende resultaten geven. Om goed te voorspellen wat het eindresultaat zal worden, zijn er meerdere factoren van invloed. In de fotografie begint het met goed instellen van de witbalans op de camera en een correct ingesteld computerscherm. Om het cirkeltje rond te maken, kan je ook nog onze kleurprofielen van de website downloaden om een Softproof in te stellen. Softproofen is een afdruk simuleren op het beeldscherm, wat natuurlijk alleen zin heeft als het scherm goed staat ingesteld. Als je de foto weergeeft via de Softproof kan het resultaat soms wat tegenvallen. Zeker felle kleuren, zoals bijvoorbeeld fel rood of fel groen, kunnen teruglopen. Tot op zekere hoogte kan je jouw nabewerking dan nog bijstellen, om het eindeffect toch nog in de buurt te laten komen van de sfeer die je wilt overbrengen, maar soms is een bepaalde kleur niet haalbaar. Je kan dan kijken of je dat beeld toch wilt afdrukken of dat je liever een andere foto selecteert om groot aan de muur tentoon te stellen.

Het effect van de diverse papier oppervlakten simuleren blijft iets dat lastig is; een scherm geeft licht en papier niet… Alles draait dus om leren begrijpen wat je eigenlijk op het scherm ziet en hoe zich dat vertaalt naar een afdruk.

Kan je je ogen ook nog kalibreren?

Een heel belangrijke factor naast de limieten van de kleuren, is jouw eigen waarneming en jouw eigen smaak. Niet elk oog vertaalt kleuren hetzelfde. Ogen zijn wel te testen, maar niet te kalibreren. En dat is misschien maar goed ook, want hierdoor vindt niet iedereen hetzelfde mooi. Het belangrijkste is dat je weet wat je kunt verwachten als je jouw afbeeldingen laat afdrukken. Als je jouw eigen persoonlijke stijl en smaak weet over te brengen op fotopapier, dan kan je jouw opname echt tot leven komen.

Met een mooie afdruk aan de muur of een fotoboek op de koffietafel kunnen we elkaar blijven verrassen met onze kijk op de dingen en blijft de wereld kleurrijk en divers. Dus geef je ogen de kost en vang die stralen!